Pesten op de werkvloer is zichtbaar in het rooster
Tien jaar geleden stond een collega plotseling huilend naast me, luid snikkend over het net gepubliceerde rooster waarvan ik mij echt geen kwaad bewust was. De roosteraar van ons team was met verlof en ik was de net ingewerkte schaduwroosteraar. Naar mijn beste weten had ik het gebruikelijk basisrooster neergezet waarna teamleden dit zelf nog konden aanpassen.
Des te groter was de schok dat mijn collega vertelde dat ze op de werkvloer gepest werd wat ook doorsijpelde in het werkrooster. Ze werd min of meer gedwongen om onregelmatige diensten over te nemen of om diensten te ruilen. Als ze dat niet deed, kon ze namelijk rekenen op snerende opmerkingen, uitsluiting bij de lunch of werd ze op de werkvloer genegeerd. Omdat ze nieuw was deed ze van alles om in de gunst te komen maar het pesten werd erger. Een melding bij onze leidinggevende haalde ook niets uit omdat die vond dat ze dit zelf moest oplossen. Toen ik vervolgens hetzelfde rooster publiceerde, trok ze het echt niet meer en kwam het verwijt dat ze dacht dat ze mij wél kon vertrouwen.
Waarom was het mij niet opgevallen en waarom had ze niets gezegd? Ik schaam me er nu diep voor maar mijn eerste gedachte was dat het misschien allemaal wel meeviel. Bij nader onderzoek, gestart door de vertrouwenspersoon, bleek het pesten zeer ernstig te zijn. Mijn collega was het slachtoffer geworden van een aanhoudende werkdruk die zij volgens sommige teamleden als nieuwkomer moest verlichten. Volwassen mensen die dit een collega aandeden omdat ze zelf minder wilden werken, dat was voor mij destijds moeilijk te bevatten.
Pesten op de werkvloer is een groot probleem dat weinig aandacht krijgt omdat er een taboe op heerst. Onderzoek van TNO toonde aan dat over alle sectoren verdeeld ruim een half miljoen werknemers het slachtoffer waren van pesterijen, waarvan 80.000 structureel.
Volgens de site Pesten op de Werkvloer blijkt uit onderzoek van 2020 dat het bovengemiddeld veel voorkomt in de Zorgsector. Eén op de drie zorgmedewerkers heeft ermee te maken gehad. Dit is ook een sector waar met roosterdiensten wordt gewerkt. Pesten leidt naar schatting tot zo’n vier miljoen extra verzuimdagen per jaar. Dat levert werkgevers een kostenpost op van € 900 miljoen aan loondoorbetaling maar wat denk je van de gaten in de planning?
Als planner doe je je best om eerlijk te roosteren. Soms is dat lastig omdat er druk op je uitgeoefend wordt of wanneer je een goede band met iemand hebt. Daardoor kan er de indruk ontstaan dat je anderen voortrekt of word jij onbewust ingezet om collega’s te pesten.
Zeker weten of je geen pion bent maar er juist aan bijdraagt dat pesten geen kans krijgt? Kijk dan eens kritisch naar signalen in de gewerkte roosters;
- Wijken de gewerkte roosters in grote mate af van de geplande roosters?
- Worden verlofverzoeken eerlijk verdeeld?
- Valt altijd dezelfde persoon in op de nachtdiensten? Is dat wel een vrijwillige keuze en hoe zit die persoon in zijn of haar vel?
- Wordt er aanspraak gemaakt op verworven rechten die niet schriftelijk vastgelegd zijn?
- Willen collega’s structureel niet met iemand anders op een dienst werken? Hoor je daarbij ook roddels, klaagzangen, snerende of discriminerende opmerkingen verpakt in een ‘grapje’ en ‘je mag ook niets meer zeggen?’.
Als je je bewust ben van de signalen, gaan ze je steeds beter opvallen. De kans op pesten wordt ook kleiner door met iedereen de roosterwensen te bespreken. Wanneer je een verzoek niet kan inwilligen, benoemen dan het gemeenschappelijke belang. Wees begripvol voor de werkdruk en geef aan dat deze minder wordt door het samen te dragen. Kijk vervolgens wat je voor iemand op een ander moment kan betekenen. Ga ook zorgvuldig om met verworven rechten die niet in het CAO of contract staan. Vraag aan de manager wat de redenen zijn en bespreek welke impact het heeft op de planning doordat het de druk voor de rest vergroot. En schroom vooral niet om bij aanhoudende problemen je zorgen bij HR of een vertrouwenspersoon kenbaar te maken.
Bij ons zijn we overgestapt op een centraal roosterbureau. Ik ervaar het als voordeel dat er meer afstand is tussen de planners en de werkvloer. We evalueren de roosters achteraf om de planning te optimaliseren maar we zoeken ook bewust naar signalen die o.a. op pesten kunnen duiden. Dat bespreken we met de desbetreffende medewerkers, de teammanagers en HR. We zien een daling van ziekmeldingen en een betere werksfeer. De aanhoudende personeelstekorten zijn niet één twee drie op te lossen maar collega’s staan sneller voor elkaar klaar. Naast dat pesten onmenselijk is, hebben we iedereen te hard nodig om de gaten in de roosters te vullen. En daar kunnen we allemaal een steentje aan bijdragen.
