Onregelmatige diensten; Balans of Burn-out?
Eens per week app ik met collega’s over waar we op dat moment zijn. Het is net zoals Theo Maassen Super Grover nadoet: ‘Nu ben ik hier… En nou ben ik daar’. Afgelopen week zat ik te werken op mijn zolderkamer tussen de plantjes. Waarop ik een foto appte van mijn aubergine-plant met zowaar een aubergine. Met als bijschrift; ‘Wist je dat daar ook nicotine in zit?’. Waarop mijn collega grapte dat een aubergine wel wat lastig aan te steken is. Nicotine in planten is één van de triviale dingen die ik leerde bij een basiscursus over plannen. Voeding houdt namelijk sterk verband met de manier waarop mensen reageren op onregelmatige diensten. Zeer relevant want vanmorgen was in het nieuws dat het aantal ziekmeldingen in twintig jaar nog nooit zo hoog is geweest waarbij mentale klachten zorgen voor uitval. En dat vooral bij medewerkers met onregelmatige diensten (zorg, beveiliging en horeca).
Balans of Burn-out liggen dicht bij elkaar
Onregelmatige diensten verstoren het bioritme wat het lichaam een stressreactie geeft. Mensen die nachtdiensten draaien hebben gemiddeld meer kans op slaapproblemen, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Onvoldoende slaap heeft een directe impact op mentale problemen. Anders dan bij de ESA, selecteer je als dienstverlenende organisatie de medewerkers niet op hun fysieke en mentale uithoudingsvermogen. Extra medewerkers op een reservelijst zou zelfs een grote luxe zijn. Maar als planner kan je wel extra alert zijn op signalen dat een medewerker de onregelmatigheid slecht trekt. Jouw oplettendheid kan voor collegae het verschil maken tussen een balans of burn-out.
Naast aanpassingen in het rooster kan je soms zelf een stapje extra doen of collega’s enkele tips geven om het beter vol te houden zoals;
- Een Fit to Work procedure: Maak het voor medewerkers mogelijk om te melden dat zij of een collega te moe zijn om te werken. Zorg dat er geen drempels voor deze meldingen zijn. Als planner zit je niet op afmeldingen te wachten maar in een hecht team waarin onderling vertrouwen is, staan collegae sneller voor elkaar klaar. Wanneer zorgen voor elkaar de norm is, dan wordt het voor iedereen beter vol te houden. En alleen wanneer je weet dat iemand er even doorheen zit, kan je daar rekening mee houden in de planning. Wees daarom goed bereikbaar en toon je waardering.
- Gezonde voeding; Veel mensen hebben bij stress de neiging tot verslavingen zoals aan nicotine, snoep (suiker) of vet eten. Het geeft een tijdelijke boost aan de hersenen. Je hoeft geen Rocket Science te hebben gestudeerd om te begrijpen dat ongezonde gewoontes de negatieve consequenties van onregelmatig werken juist versterken.
- Regelmatig eten; Het advies is om zoveel als mogelijk een vast eetpatroon aan te houden. Op één dag zowel overdag als ’s nachts eten verstoort het bioritme wat vatbaarder maakt voor depressies. Het lichaam is namelijk ingesteld om overdag te presteren en ’s nachts te rusten en herstellen. Eet daarom ook niet te zwaar (vezelrijk, zout, pittig of vet) twee tot drie uur voordat je gaat slapen. Dat houdt je spijsvertering actief waardoor je slechter in slaap komt.
- Rust tijdens de dienst; Een klein ommetje in de frisse buitenlucht geeft een opkikker waardoor de nachtdiensten eenvoudiger door te komen zijn. Een powernap tíjdens de nachtdienst of vlak voor die autorit naar huis kan verfrissend werken.
- Voldoende slaap; Over het algemeen slapen mensen ná een nachtdienst slechter. Daarom zijn er medewerkers die vóór de nachtdienst twee tot drie uur slapen. Ook een nachtdienstbril werkt goed. Die geeft blauw licht en onderdrukt daarmee de aanmaak van melatonine. Na de nachtdienst kan je wisselen met de oranje kleur zodat je rustiger wordt en beter kan slapen. En een gewone zonnebril opzetten bij het naar buiten gaan houdt de eerste zonnestralen tegen.
- Ademhalingstechniek; Kom je na een nachtdienst echt niet in slaap, dan zweren sommige van mijn collegae bij de 4-7-8 methode. Een ademhalingstechniek die zorgt dat je hartritme lager wordt wat nodig is om in slaap te vallen. Dit werkt als volgt; Adem gedurende 4 seconden heel rustig in door je neus. Houd je adem 7 seconden in. Adem heel rustig uit door je mond gedurende 8 seconden.
Medewerkers kunnen zelf veel doen maar een gezond rooster is de belangrijkste basis. Houd je als planner natuurlijk aan de ATW-regels maar kijk vooral ook naar je collega achter de diensten. Het is een opoffering om in onregelmatige diensten te werken. Nieuwe medewerkers van de ESA werden onder een luid applaus verwelkomd. Laten we dat ook na Corona-tijd doen voor alle mensen in de zorg, de beveiliging of bij de brandweer. Mensen die niet naar de maan gaan maar wel 24-uur per dag onze maatschappij een stuk gezonder, veiliger en leefbaarder maken. Een diepe buiging!
